Sütte Aflatoksin

Aflatoksinler süt endüstrisini önemli ölçüde ilgilendiren mikotoksinlerdir. Mikotoksinlerin çoğu genellikle kurak bölgelerde yetişen tahıllarda bulunsa da, yeşil çayırlara ve nadiren samana bulaşabilirler. Aflatoksinler en çok mısırda (Resim 1-3) ve pamuk tohumunda ve bazen de bunların yan ürünlerinde bulunurlar. Bundan başka, nadir durumlarda soya fasulyesinde ve distile tahıl maddelerinde (Distiller’s grain, içki sanayinde kullanılan) bulunurlar. Yerfıstığı ürünleri aflatoksinlerle kontamine olabilirler ve bu da sütte aflatoksin kontaminasyonu ile sonuçlanabilir.
Aflatoksinler, hayvanlar ve muhtemelen insanlar için kanserojen olduğu için gıdalarda kalıntıları izlenir. Aflatoksinler  en kanserojen naturel bileşiklerdir. Ticari olarak satılan sütte aflatoksin M1 analizi yapılır. Sütte 0,5 ppb veya daha yüksek konsantrasyonlarda aflatoksin M1 tespit edildiğinde ıskartaya çıkartılır. Çünkü, insan tüketimine sunulan gıdalarda kullanılamaz. Süt işleyiciler 0,5 ppb oranını insan tüketimine sunulan sütlerin kullanımı için alt limit olarak alırlar.

20 ppb veya daha yüksek oranlarda aflatoksinli yem tüketen süt inekleri, sütteki aflatoksin tölerans limitini aşan süt üretebilirler. Genellikle bu tip aflatoksinli yem ile beslenen hayvanların sütündeki aflatoksin seviyesi,  2-3 gün aflatoksinsiz yem ile beslenirlerse normal tölerans seviyelerinin altına düşer. Sütün aflatoksinden arınma süresi, ineğin beslenme düzeni kadar gıdadaki (sütteki) aflatoksin konsantrasyonu miktarına da bağlıdır.

Resim 1. Mısırda Aspergillus flavus (aflatoksin)

Resim 2. Mısırda Aspergillus flavus (yakından görünüm)

Resim 3. Dane depolanmış mısırda Aspergillus flavus

Sütteki Aflatoksinlerin Kaynağı

    Sütteki aflatoksin M1 kontaminasyonu, öncelikle ineğin karaciğerinde bulunan enzimlerin aflatoksin B1’i metabolize etmesi ile oluşur. Aflatoksin M1 oluştuktan sonra,  ineğin idrarına ve sütüne karışır. Süt ineklerine verilen yemdeki Aflatoksin B1’in etki seviyesi 20 ppb’dir. Aflatoksin B1 ve M1’in ikisi de insanda kansere sebep olabilir. Sütteki etki limiti 0,5 ppb (ppb = milyarda bir) olan aflatoksin M1, Amerikan Gıda ve İlaç İdaresi (FDA) tarafından katı kurallarla zorunlu hale getirilmiştir.
Yemlerde bulunan aflatoksin B1, tahıllarda, özellikle mısırda, pamuk tohumunda ve bazen de yer fıstığında gelişen Aspergillus küflerinin ürettiği bir mikotoksindir. Seyrek olarak samanda da bulunur, mısır silajında ise kaygılanacak düzeyde yüksek konsantrasyonlarda bulunmaz. Yem, sütteki gibi aflatoksin M1 içermez. Aflatoksinler, Aspergillus flavus türündeki mantar ve yakın türleri tarafından üretilen bir grup kimyasalları temsil ederler. En sık rastlanan aflatoksinler B1, B2, G1, G2, M1 ve M2’ dir. Aflatoksin M1 diğer dönüşümlerden  oluşabilse de,  yemde bulunan  Aflatoksin B1’ in metabolize edilmesi ile oluşan bir mikotoksindir.
Hayvan yemlerinde 20 ppb aflatoksin tespit edildiği durumlarda, yem süt ineklerine daha fazla verilemez, aynı zamanda bu yem içerisindeki aflatoksin konsantrasyonunu düşürmek için diğer yemlere karıştırılamaz, FDA mevzuatı buna izin vermemektedir. Ancak, genç hayvanlar, damızlık hayvanlar ve sütten kesilmiş inekler 100 ppb’ ye kadar olan aflatoksinli yemlerle beslenebilirler. Pazar ağırlığına gelmiş domuzlar ve et sığırları 100-200 ppb’ ye kadar aflatoksinli yemlerle beslenebilir. Et sığırları için alt ve üst aflatoksin limiti 20 ile 300 ppb’ dir. 300 ppb’nin üzerindeki tahıl yemlerinin kullanımına yasal olarak  izin verilmez. Yüksek miktarlarda aflatoksin ihtiva eden yemler etanol üretiminde kullanılabilir. Aflatoksin sıcaklıkla arttığından dolayı, damıtma işlemine uğrayan tahıllar veya maltın posalarında (küspe) yüksek oranda aflatoksin bulunması muhtemel olduğundan süt veren ineklerde yem olarak kullanılmamalıdır.
Yüksek oranda aflatoksinle karışmış tahıl ürünleri, diğer yemlerle karıştırıldıktan sonra, hayvanları besleme amacıyla kullanılabilirler. Federal kanun, aflatoksin seviyelerini düşürmek amacıyla karıştırılmış tahılların satışını yasaklar. Ancak, çiftlikte aflatoksinli tahılın yemle karıştırılarak aflatoksin seviyesinin düşürülmesi, aflatoksinli tahılların kullanımı için en iyi seçenektir. Kontamine yem temiz tahılla veya diğer ürünlerle karıştırılıp, konsantrasyon seyreltilip kabul edilebilir seviyelere indirilebilir. Karıştırarak seyreltme yem çuvallarının da aflatoksinle kontamine olabileceğinden dolayı, mısır veya diğer yem ürünleri için tavsiye edilmez, bunun yerine bu yemin düvelerin ve etlik sığırların beslenmesinde kullanılması tavsiye edilir. Genel bir kaide olarak; aflatoksinle kontamine mısırlar, bir süre sonra aflatoksin konsantrasyonu artabileceğinden dolayı kısa periyotlarda (kısa süreli depoda bekletilmeli, tüketilmeli) depolanmalıdır. Depolamada düşük nem seviyelerinin sağlanması çok önemlidir (Örneğin % 13-15 arası nem). Tahılları düşük sıcaklıklarda depolayın, eğer hava şartları izin verirse +4,5 ºC’ nin altında.
Kuraklık koşullarına maruz kalan tarladaki mısır, aflatoksin kontaminasyonundan daha çabuk etkilenir. Yoğun kontaminasyon durumunda, mısır koçanında sarımsı yeşil küf kolonileri oluşacak ve mor ötesi ışığa (black light) maruz bırakıldığında ise florasan gibi parlayacaktır. Elevatörlerin çoğu, gelen mısır ve pamuk tohumu ürünlerinin potansiyel problemlerini ve aflatoksin kontaminasyonunu tanımlayabilen mor ötesi ışık yardımı ile görüntülerler.
Çevirmenin notu: Kaynağın tamamı çevirilmemiş olup, geri kalan kısmında hayvanlardaki aflatoxicosis semptomları, sütte aflatoksin tespit edildiğinde hayvanlara nasıl muamele yapılması gerektiği ve aflatoksin tespit yöntemleri anlatılmaktadır. Makalenin beğenilmesi ve yoğun istek gelmesi halinde geri kalan kısmı da çevrilecektir.
Çeviri : Super Admin.
Kaynak : Prof. Jodie A. Pennington, Arkansas Üniversitesi, Ziraat Bölümü.
http://www.uaex.edu/Other_Areas/publications/PDF/FSA-4018.pdf
Çeviri kaynak gösterilmeden yayımlanamaz.